Het kerkhof

Het kerkhof direct rond de kerk is net als de Dorpskerk sinds 2014 eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Hier mag sinds 1979 niet meer worden begraven, de aansluitende gemeentelijke begraafplaats is nog volop ‘in bedrijf’. Vrijwilligers van de Dorpskerk onderhouden het monumentale kerkhof in algemene zin en onderhouden/restaureren tegen een kleine vergoeding ook grafmonumenten.

Op beide dodenakkers liggen tal van bekende Friezen. Wie hierover meer wil weten raden wij aan HET BOEK ‘(SCHAT)GRAVEN IN HUIZUM, verhalen over de Huizumer dodenakker’ aan te schaffen. Dit rijk geïllustreerde boek (136 blz.) is voor slechts € 9,- te koop bij de Dorpskerk en, zolang de voorraad strekt, in de Leeuwarder boekhandel. De tekst van de achterflap van het boek luidt als volgt:

“Na het verdwijnen van het Oldehoofster en Jacobijner kerkhof kent Leeuwarden nog maar éénkerkhof: dat in Huizum. Het ligt rond de Dorpskerk, het oudste monument van de stad. Aansluitend ligt, gescheiden door een beukenhaagje, de gemeentelijke begraafplaats.

Hoe is deze dodenakker ontstaan? Wat is de relatie met WOII en met de grote dichter Jan Slauerhoff? Welke bekende Leeuwarders liggen waar begraven? Welke ongewone verhalen zijn er te vertellen over ‘gewone’ Leeuwarders die hier hun laatste rustplaats vonden? En waarom zijn vele tientallen grafmonumenten zo bijzonder?

Op deze en andere vragen gaat dit boek in. De auteurs Peter de Haan en Leendert Plaisier hebben meerdere publicaties over de historie van Leeuwarden en Huizum op hun naam staan. Dit boek is echter uniek in zijn soort en zal nog lang de tand des tijds doorstaan.”

Het boek mondt uit in TWEE WANDELROUTES LANGS GRAVEN VAN BEKENDE LEEUWARDERS. Een over het kerkhof en de andere over de gemeentelijke begraafplaats.

Dit prachtig door Hilde Salverda vormgegeven boek was onderdeel van het veelomvattende project ‘Licht op de Dood’ in oktober/november 2019. Dit project en het in 2018 uitgevoerde project Slauerhoff: In Memoriam Patris (gewijd aan Slauerhoffs herdenkingsgedicht over de uitvaart van zijn vader) met o.a. een expositie, een theaterproductie in de kerk en op de begraafplaats en een boek waarin het gedicht in 10 talen werd uitgegeven, maakten dat de Dorpskerk Huizum als enige Friese organisatie werd genomineerd voor de landelijke funeraire prijs, DE GOUDEN TEREBINTH voor de jaren 2018 en 2019.

VOORBEELDEN VAN BEKENDE FRIEZEN DIE OP HET KERKHOF BEGRAVEN LIGGEN:

  • Pieter van Dam, orgelfabrikant
  • Klaas Tigler, , doopsgezind voorman, succesvol zakenman, naar wie het Klaas Tigler Leen is genoemd
  • Jacob van Leeuwen, historicus, provinciaal archivaris
  • Pieter Cats, rijkste Fries begin 19e eeuw, bestuurder, naar hem is het door hem gebouwde Catshuis (Nieuwestad) genoemd
  • Regnerus Juckema van Burmania Rengers en barones Van Asbeck: aan haar wijdde Jacob van Lennep tijdens zijn bekende voetreis door Friesland een lofdicht
  • Helenus Speelman Wobma, sprak als rechter van het Gerechtshof het laatste doodsvonnis uit (over Ype Baukes de Graaf / 1859)
  • diverse bekende telgen uit het geslacht Beucker Andreae (bekende juristen / oprichters van verzekeringsmaatschappij)
  • Montanus de Haan Hettema, jurist en historicus
  • Carel Battaerd, militair, mooiste grafsteen van het kerkhof
  • Eelkje Poppes, dichteres; aan haar is de (prachtige) plaquette in de zuidmuur van de kerk gewijd
  • en diverse anderen.

Een persoon die -met de kennis van nu – achteraf ook een plek had verdiend in het boek ‘SchatGraven’ is Jan Dirks Ankringa (1793-1860). Zijn graf ligt niet ver van het toegangspad naar de kerk. Hij was classicus en rector van de Latijnse school in Leeuwarden en een vooraanstaand lid van het dichtgezelschap Constanter. Hij kreeg ook naamsbekendheid vanwege zijn inzet voor de Friese cultuur. Hij vertaalde bijvoorbeeld gedichten uit de klassieke oudheid (Horatius, Aeschylus) in het Fries die deels in ‘De Vrije Friesch’ werden gepubliceerd. Zijn eigen persoonlijke gedichten werden uitgegeven onder de titel ‘Dichterlijke nalatenschap van Jan Dirks Ankringa’. Het laatste vers daaruit heeft als titel ‘Aan de toren van Huizum, 24 februarij 1835’, geschreven in 1857. Het treurige gedicht is vooral een lofdicht op zijn vrouw Elisabeth Maria Dardenne die al op 37 jarige leeftijd in 1835 overleed. Het gedicht begint en eindigt met de ‘grijze klokketoren’: ‘Nog rolt ge uw sombren toon van tijd tot tijd me in de oren’, met aan het einde een verwijzing naar ‘weemoedig klokgebrom’, eindigend met: ‘mij roepend: kom, kom!’

Dr. Lucius Columba Murray Bakker, niet alleen een bekende Huizumer dokter/kinderarts maar ook een groot taalvirtuoos, werd eveneens op het kerkhof begraven. Rients Faber promoveerde op deze bijzondere man. Omdat zijn grafsteen is geruimd wordt hij terecht niet in het boek genoemd. Maar wel verdient vermelding dat nagedacht wordt over (de financiering van) het plaatsen van een herdenkingssteen op het desbetreffende graf.

Op de gemeentelijke begraafplaats liggen ook tal van bekende Friezen: de bioloog Jacob Botke, de architecten Louw Reinalda, Ane Nauta en Hendrik Nieuwland, de oud-senator en historicus Hendrik Algra, destilleerder Jodocus Boomsma, de schilder Jentsje van der Sloot, de schrijver Pieter Terpstra (ook bekend van de Havankreeks), de jurist en archeoloog Pieter Boeles, Pier Sambrink (bekend van de Sambrinco’s), de damkampioen Menno Bandstra, diverse oorlogshelden (geallieerde vliegers maar ook oorlogshelden als Sijbrandus van Dam en Leendert Sinnema maar ook Taco van der Veen, bekend van De Overval), kinderboekenschrijfster Margje de Lange-Praamsma, jurist Evert Aardema, tv-dominee Ype Schaaf (tevens schrijver boek ‘Laarzen op de Lange Pijp’),belangrijke krantenmannen (Witsen Elias, fam. Sprenger) en last but not least Elfstedenwinnaar Karst Leemburg..

Voor de exacte grafnummers op het kerkhof resp. de begraafplaats verwijzen wij naar het boek ‘Schat)Graven in Huizum, verhalen over de Huizumer dodenakker’ en de daarin opgenomen wandelroutes langs graven van bekende Friezen.

GEDICHT ‘BEGRAAFPLAATS TE HUIZUM’ VAN WILLEM VAN TOORN

Op 17 juni 2023 is tijdens de Open Dag (wegens 100 jarige Huizumer begraafplaats) een poëzietableau met een prachtig gedicht van de dichter Willem van Toorn onthuld. Dat gebeurde door het wegrijden van een baar boven dat gedicht door wethouder Jacobse en dichter Van Toorn die hiervoor apart uit Frankrijk overkwam.

Ook Leendert Plaisier en Peter de Haan hielden een toespraak over het jubileum c.q. het gedicht. Het gedicht maakt nu -net als het gedicht van Atze van Wieren bij en over de Dorpskerk- deel uit van de unieke Leeuwarder poëzieroute (zie www.poezieroute.nl). Hieronder volgt de tekst van het gedicht (met daarna de Friese vertaling door Eppie Dam):